اندازه گیری آنتی بادی علیه اندومیزیوم و گلیادین و ترانس گلوتامیناز بافتی (tTG)
در تشخیص سرولوژیک انتروپاتی حساس به گلوتن (بیماری سلیاک یا اسپروی غیر گرمسیری)
و درماتیت هرپتیفورم بکار می رود. بیماری سلیاک یک بیماری خود ایمن است که در
افراد مستعد به صورت اسهال مزمن و حساسیت به گلوتن (ترکیبی از پروتئین های مختلف
در گندم، جو، چاودار و دیگر غلات) بروز میکند.

امروزه میدانیم که گلیادین پس از جذب، در دیواره روده توسط آنزیم ترانس گلوتامیناز بافتی
متابولیزه میشود. در این روند ریشه های گلوتامین جای خود را به ریشه های گلوتامیک
اسید میدهند. در افراد با استعداد ژنتیک خاص قطعات تغییر یافته گلیادین به
ملکولهای سطحی سلول های عرضه کننده آنتی ژن مانند HLA DQ2/8 متصل شده به
لنفوسیت های T عرضه می شوند، یک واکنش ایمنی وسیع به راه می افتد و آسیب بافتی بویژه در روده
کوچک ایجاد می شود. اجزاء این واکنش ایمنی آنتی بادی هایی است علیه اندومیزیوم و
آنزیم ترانس گلوتامیناز بافتی (tTG)
و گلیادین های تغییر یافته. شیوع بیماری سلیاک در خاورمیانه یک در هر هزار نفر
جمعیت است. اگر بیمار مبتلا به بیماری سلیاک غذایی حاوی گلوتن مصرف کند، واکنش
سیستم ایمنی وی موجب آسیب به مخاط روده باریک وی می شود و سطح مخاط صاف و بدون
پرزهای طبیعی میگردد. این تغییرات کارکرد روده را مختل کرده سوءهاضمه، دلدرد و
اسهال های مزمن و سوءجذب و کاهش وزن و کم خونی ایجاد میشود و در بچه ها موجب عدم
رشد، کوتاهی قد و تاخیر بلوغ می گردد. ده درصد از بیماران مبتلا به بیماری سلیاک،
همچنین از بیماری تاول زای پوستی بنام درماتیت هرپتیفورم نیز رنج میبرند. در دراز
مدت خطر ملانوم پوستی و لنفوم روده در بالغین افزایش می یابد. بیماری سلیاک در 5%
از موارد سقط مکرر در سه ماهه اول بارداری مقصر شناخته شده است.

در فاز حاد بیماری آنتی بادی IgA علیه اندومیزیوم و گلیادین و ترانس گلوتامیناز بافتی (tTG) تقریبا همیشه
یافت می شود. افراد فاقد IgA معمولا IgG علیه این آنتی ژن ها دارند. در طی درمان با رژیم غذایی فاقد
گلوتن میزان IgA علیه گلیادین زودتر از IgA علیه اندومیزیوم کاهش می یابد. پیگیری میزان آنتی بادی نمایانگر میزان تحمل رژیم
غذایی توسط بیمار است و از 6 تا 12 ماه پس از آغاز درمان کاهش میزان آنتی بادی
مشهود خواهد بود و پیگیری هر 6 ماه یکبار ادامه خواهد یافت. در اغلب مطالعات از
میان آزمایشات دیگر آزمایش IgA
علیه ترانس گلوتامیناز بافتی (tTG)
حساسیت و ویژگی بالای 95% داشته اند. یعنی 95% بیماران آزمایششان مثبت میشود و 95%
از افرادی که آزمایششان مثبت است واقعا بیمار هستند که این درصد بسیار بالایی از
دقت است. همچنین این آزمایش از نظر هزینه مقرون به صرفه و از لحاظ نمونه گیری از
بیمار آسان است و با گرفتن خون از سیاهرگ انجام میشود. تشخیص نهایی و قطعی بیماری
با اندوسکوپی و تکه برداری از مخاط روده کوچک انجام میشود که تهاجمی و پرهزینه تر
است.

شیوع این بیماری
با دیابت نوع 1، تیروئیدیت، سندرم داون و کمبود IgA همراهی دارد.